مزاج بلغمی چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

طب سنتی، با تقسیم‌بندی انسان‌ها بر اساس مزاج‌های چهارگانه، راهکاری علمی و عملی برای درک بهتر رفتارها و سلامت ارائه داده است. یکی از این مزاج‌ها، مزاج بلغمی است که به سردی و تری شناخته می‌شود.

در این مطلب از مجله آموزشی مدرسه طب، به بررسی کامل مزاج بلغمی، ویژگی‌ها، تغذیه مناسب و روش‌های مدیریت آن خواهیم پرداخت.

تعریف مزاج بلغمی

مزاج بلغمی به افرادی گفته می‌شود که غالب مایعات بدنشان را بلغم تشکیل می‌دهد. این افراد معمولاً بدنی سرد و تر دارند و ویژگی‌های خاصی مانند آرامش، توداری و تمایل به استراحت در آن‌ها دیده می‌شود. از منظر پزشکی، بلغم یکی از چهار خلط بدن است که نقش مهمی در سلامت و تعادل بدن دارد.

ویژگی‌های افراد بلغمی

افرادی با مزاج بلغمی ویژگی‌های زیر را دارند:

1. روحیات و خلق‌وخو: آرام، صبور، تودار و گاهی تنبل.
2. ظاهر بدنی: پوست روشن و نرم، موهای نازک و کم‌پشت، چاقی بیشتر در ناحیه شکم و پهلو.
3. تحمل دما: عدم تحمل سرما و علاقه به محیط‌های گرم.
4. روند ذهنی: تصمیم‌گیری کند، با تمرکز بالا و حافظه طولانی‌مدت.

علل بروز مزاج بلغمی

مزاج بلغمی می‌تواند به‌صورت ارثی یا تحت تأثیر عوامل محیطی شکل بگیرد:

• زندگی در مناطق سرد و مرطوب.
• تغذیه مداوم با غذاهای سرد و تر.
• فعالیت بدنی کم و استراحت زیاد

بلغم شور چیست؟

بلغم شور (یا مالح) یکی از انواع بلغم است که با خلط صفرا ترکیب شده و در صورت حضور در برخی اعضای بدن می‌تواند علائمی خاص ایجاد کند. یکی از مهم‌ترین نشانه‌های بلغم شور، احساس شوری یا ترشی در دهان است. علاوه بر این، فرد ممکن است دچار عطش کاذب شود که با نوشیدن آب سرد نه‌تنها تسکین نمی‌یابد، بلکه تشدید می‌شود. در چنین شرایطی، نوشیدن آب گرم یا استفاده از سکنجبین‌های مخصوص می‌تواند کمک‌کننده باشد.

بلغم شور می‌تواند بسته به محل تجمع، مشکلات مختلفی را در بدن ایجاد کند. به‌عنوان مثال، وجود این نوع بلغم در روده‌ها ممکن است منجر به نوع خاصی از اسهال شود.

غلبه بلغم

غلبه بلغم زمانی رخ می‌دهد که میزان خلط بلغم در یکی از اعضای بدن یا کل بدن از حد تعادل فراتر رود. این حالت می‌تواند علائم و عوارض متنوعی را در قسمت‌های مختلف بدن ایجاد کند. در ادامه، علائم و اثرات غلبه بلغم در اعضای بدن به تفصیل بررسی می‌شود.

تغذیه مناسب برای افراد بلغمی

افراد بلغمی برای ایجاد تعادل در بدن خود باید از غذاهای گرم و خشک استفاده کنند و مصرف غذاهای سرد و تر را محدود نمایند.

1. غذاهای مفید:
   • گوشت گوسفند، مرغ و ماهی.
   • ادویه‌هایی مانند زنجبیل، دارچین و زعفران.
   • آجیل‌هایی مانند گردو و بادام.
2. غذاهای مضر:
   • لبنیات سرد مانند شیر و ماست.
   • میوه‌های سرد مانند خیار، هندوانه و کیوی.
   • غذاهای چرب و شیرین.

دمنوش‌های مناسب برای افراد بلغمی

مصرف دمنوش‌های با طبع گرم می‌تواند به افراد بلغمی در کاهش وزن و درمان بلغم کمک کند. در ادامه چند دمنوش مفید برای تعدیل بلغم معرفی شده‌اند:

1. دمنوش به‌لیمو

• طبع: گرم و خشک
• خواص: کمک به کاهش وزن، سم‌زدایی، و از بین بردن رادیکال‌های آزاد.
• طرز تهیه: یک قاشق غذاخوری به‌لیمو خشک را در یک فنجان آب جوش بریزید، 10 دقیقه دم کنید و در صورت تمایل با عسل شیرین کنید.

2. دمنوش به‌لیمو و آویشن

• طبع: گرم
• خواص: تقویت حافظه، بهبود مشکلات معده، رفع شوره سر، درمان جوش صورت، و تسکین سرفه.
• ترکیب این دو گیاه خواص آن‌ها را افزایش می‌دهد و برای مشکلات رایج بلغمی‌ها مناسب است.

3. دمنوش دارچین

• طبع: گرم
• خواص: کنترل کلسترول، کاهش وزن، تنظیم قند خون، و کمک به بهبود دیابت.
• طرز تهیه: دو تکه چوب دارچین را در سه فنجان آب جوش بریزید و 30 دقیقه دم کنید.

4. دمنوش بابونه

• طبع: گرم
• خواص: تقویت سیستم ایمنی، کاهش اضطراب، درمان افسردگی، بهبود بی‌خوابی و مشکلات گوارشی.
• مناسب برای کاهش بلغم و تقویت بدن در سرماخوردگی.

5. دمنوش زنجبیل

• طبع: گرم
• خواص: کاهش التهاب، بهبود مشکلات روده، تنظیم قند خون و کاهش وزن.
• طرز تهیه: زنجبیل تازه را در آب جوش ریخته و 10 دقیقه دم کنید.

6. دمنوش بهارنارنج

• طبع: گرم و خشک
• خواص: بهبود تپش قلب، درمان رفلاکس معده، و بهبود مشکلات پوستی و ریوی.
• طرز تهیه: 2 قاشق مرباخوری گل بهارنارنج را در 2 لیوان آب جوش بریزید و 20 دقیقه دم کنید.

7. دمنوش بادرنجبویه

• طبع: گرم
• خواص: کاهش استرس، کاهش کلسترول، پیشگیری از مشکلات قلبی، و کمک به لاغری.
• طرز تهیه: یک قاشق غذاخوری بادرنجبویه را در دو لیوان آب جوش دم کنید.

8. دمنوش گل گاو زبان

• طبع: گرم
• خواص: آرامش‌بخش، کمک به درمان سنگ کلیه و مثانه، و رفع حساسیت‌های پوستی.
• طرز تهیه: یک قاشق غذاخوری گل گاو زبان را در یک فنجان آب جوش ریخته و 20 دقیقه دم کنید.

نکته:

مصرف دمنوش‌های با طبع سرد برای افراد بلغمی توصیه نمی‌شود. همچنین بهتر است دمنوش‌ها را با عسل شیرین کنید تا تأثیر آن‌ها افزایش یابد.

چند توصیه مهم برای بلغمی مزاج‌ها

1. مصرف غذاهای گرم و خشک: در فصول سرد سال، حتماً غذاهایی با طبع گرم و خشک مصرف کنید.
2. اجتناب از نوشیدنی‌های سرد: به‌ویژه در هوای سرد و شب‌ها از نوشیدنی‌هایی با مزاج سرد و تر دوری کنید.
3. تنظیم وعده‌های غذایی: روزانه دو وعده غذا بخورید (صبح و اوایل شب). بین وعده‌ها حداقل 10 تا 12 ساعت فاصله بگذارید. اگر گرسنه شدید، خرما یا عسل بخورید.
4. محدودیت در مصرف آب: نیم ساعت قبل از غذا تا سه ساعت بعد از آن، از نوشیدن آب خودداری کنید.
5. مدیریت خواب: خواب زیاد، سرما و تعریق بدن را افزایش می‌دهد. حداکثر هشت ساعت خواب شبانه کافی است و بهتر است این مقدار را کاهش دهید. خوابیدن در طول روز و یک ساعت قبل از غروب برای بلغمی‌ها مضر است.
6. بیدار شدن زودهنگام: تلاش کنید قبل از طلوع آفتاب بیدار شوید تا از تولید مخاط اضافی در بدن جلوگیری شود.
7. ورزش و فعالیت بدنی: ورزش منظم و پیاده‌روی 10 تا 15 دقیقه‌ای بعد از شام برای بلغمی مزاج‌ها مفید است.
8. دوری از رطوبت: از محیط‌های مرطوب دوری کنید و در هوای سرد لباس‌های گرم بپوشید.
9. حمام گرم و خشک: از حمام‌های گرم و خشک و سونا استفاده کنید. همچنین، نشستن در حمام آب گرم می‌تواند مفید باشد.
10. بخور گرم: در فصول سرد از بخورهایی مانند آویشن، اسطوخودوس یا بابونه استفاده کنید.
11. استفاده از عطر و بو: بو کردن گل‌هایی مانند نرگس، شب‌بو و زنبق و همچنین عطرهای گرم مثل بهار نارنج و یاس برای بلغمی‌ها توصیه می‌شود.
12. ماساژ بدن: ماساژ با روغن‌های گرم مانند روغن کنجد برای بلغمی‌ها مفید است و به پیشگیری از افسردگی و تقویت حافظه کمک می‌کند.
13. حجامت: حجامت بدون مشورت پزشک برای بلغمی‌ها توصیه نمی‌شود.

این توصیه‌ها به شما کمک می‌کند تا مزاج خود را متعادل نگه دارید و از مشکلات ناشی از بلغم اضافی جلوگیری کنید.

درمان و کنترل مزاج بلغمی

مدیریت مزاج بلغمی برای پیشگیری از مشکلاتی مانند تنبلی، چاقی و سردی بدن اهمیت دارد:

• افزایش فعالیت بدنی: ورزش‌های منظم و پرتحرک برای کاهش چربی بدن.
• استفاده از دمنوش‌های گرم: مانند زنجبیل، دارچین و نعناع.
• تنظیم خواب: کاهش خواب طولانی و خوابیدن در زمان مناسب.

مزاج بلغمی در کودکان

کودکان بلغمی معمولاً آرام و کم‌تحرک هستند و ممکن است دچار افزایش وزن شوند. برای مدیریت مزاج آن‌ها:

• تغذیه: غذاهای گرم و خشک مانند عدس، گوشت قرمز و خرما.
• فعالیت‌ها: بازی‌های پرتحرک که به تخلیه انرژی کودک کمک کند.

نتیجه‌گیری

مزاج بلغمی، با ویژگی‌های خاص خود، می‌تواند تأثیر بسزایی در سلامت و رفتار فرد داشته باشد. آگاهی از این مزاج و رعایت توصیه‌های تغذیه‌ای و درمانی، به حفظ تعادل بدن و افزایش کیفیت زندگی کمک می‌کند. طب سنتی، با راهکارهای طبیعی خود، راهی مطمئن برای مدیریت مزاج بلغمی است.

اگر به دنبال یادگیری روش‌های جامع درمان و مدیریت مزاج بلغمی هستید، پیشنهاد می‌کنیم در دوره‌های آموزشی مدرسه طب شرکت کنید و دانش خود را در این زمینه ارتقا دهید.